دانشنامه تاریخی
فتح عرب عراق، که در قرن هفتم اتفاق افتاد، مرحله‌ای مهم در تاریخ منطقه بود که تأثیر قابل توجهی بر فرهنگ، دین و ساختار سیاسی آن گذاشت. این فتح آغازگر عربیزه شدن و اسلام در عراق بود و چهره کشور را برای قرن‌ها تغییر داد.
در آغاز قرن هفتم، شبه جزیره عربستان در حالتی از تکه‌تکه بودن قرار داشت با قبایل و شهر-کشورهای متعدد. اما با ظهور اسلام در سال 610، که پایه‌های آن توسط پیامبر محمد گذاشته شد، اعراب شروع به متحد شدن تحت یک دین کردند. این اتحاد عاملی قوی برای فتح‌های بعدی شد.
پس از مرگ محمد در سال 632، پیروان او که به عنوان خلیفه‌ها شناخته می‌شوند، شروع به انجام کمپین‌های نظامی فعال برای گسترش اسلام کردند. اولین خلیفه‌ها، به ویژه ابوبکر و عمر ابن خطاب، فتوحات را در مناطق همسایه، از جمله عراق آغاز کردند.
فتح عراق در سال 634 در دوران حکمرانی دومین خلیفه، عمر، آغاز شد. نیروهای عرب که عمدتاً از بادیه‌نشینان تشکیل شده بودند، به سرعت در سرزمین‌هایی که هنوز بخشی از امپراطوری‌های بیزانس و ساسانی بودند، پیشرفت کردند.
از مهم‌ترین نبردهایی که به فتح عراق کمک کردند، جنگ‌های قادسیه و نهاوند بودند. نبرد قادسیه در سال 636 به نقطه عطفی تبدیل شد که در آن نیروهای عرب پیروزی قاطعی بر ارتش ساسانی به دست آوردند. این نبرد راه را برای تصرف شهر پایتخت کسری، که یکی از اولین شهرهای بزرگ تحت حکومت عرب شد، هموار کرد.
در سال 642، پس از نبرد نهاوند، امپراطوری ساسانی به طور کامل شکست خورد و اعراب قدرت خود را در عراق تثبیت کردند. این پیروزی‌ها نه تنها کنترل اعراب بر مناطق را تضمین کرد، بلکه به گسترش اسلام نیز کمک کرد.
پس از فتح، خلیفه‌های عرب ساختارهای اداری جدیدی را معرفی کردند. عراق به استان‌های مختلف تقسیم شد که هر کدام تحت مدیریت حاکمان محلی منصوب قرار داشتند. آن‌ها مسئول جمع‌آوری مالیات و حفظ نظم بودند و همچنین به گسترش هنجارها و فرهنگ اسلامی کمک کردند.
یکی از عواقب قابل توجه این فتح، تغییر دین جمعیت محلی به اسلام بود. فاتحان عرب نه تنها دین جدیدی آوردند، بلکه شروع به عربیزه کردن فعال جمعیت محلی کردند. این فرایند چندین قرن به طول انجامید و تا قرن دهم، بخش بزرگی از جمعیت عراق دین اسلام را پذیرفته بودند.
فتح عرب همچنین به تغییرات قابل توجهی در حوزه اجتماعی در عراق منجر شد. فرهنگ منطقه تحت تأثیر اسلام و سنت‌های عربی شروع به تغییر کرد. نظام جدید به توسعه علم، هنر و ادبیات کمک کرد که عراق را به یکی از مراکز فرهنگی خلافت تبدیل کرد.
زیر حکومت عرب‌ها، عراق به یک مرکز مهم اسلام و فرهنگ عربی تبدیل شد. بغداد، که در سال 762 تأسیس شد، به پایتخت خلافت عباسی تبدیل شد و به سرعت به یکی از بزرگ‌ترین شهرهای زمان خود تبدیل شد و دانشمندان، فیلسوفان و معماران را از سرتاسر جهان جذب کرد.
در بغداد، بیت الحکمه (خانه حکمت) تأسیس شد، جایی که دانشمندان برای تبادل دانش گرد هم می‌آمدند. این مرحله‌ای مهم در توسعه علم و فرهنگ در دنیای اسلام بود. در عراق پیشرفت‌های قابل توجهی در ریاضیات، نجوم، پزشکی و فلسفه حاصل شد.
فتح عرب همچنین به تغییر ساختار اقتصادی عراق منجر شد. نظام جدید به توسعه تجارت و کشاورزی کمک کرد و سیستم مالیاتی که اعراب وضع کردند، جریان‌های مالی پایدار را به خلافت تأمین کرد.
عراق به یک گراش تجاری مهم بین شرق و غرب تبدیل شد. مسیرهای تجاری که از این منطقه گذر می‌کردند، به تبادل کالاها، ایده‌ها و فرهنگ کمک کردند که هم جامعه عراقی و هم عربی را غنی‌تر کرد.
فتح عرب عراق به یک رویداد کلیدی تبدیل شد که تأثیر طولانی مدتی بر تاریخ منطقه گذاشت. این امر منجر به گسترش اسلام، عربیزه شدن جمعیت و تغییرات قابل توجهی در زمینه‌های اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی شد. این تغییرات آغازگر یک عصر جدید در تاریخ عراق بودند و چهره کنونی آن را شکل دادند.