دانشنامه تاریخی
دوره روم و بیزانس در سوریه مراحل مهمی در تاریخ منطقه هستند که بیش از هشت قرن از قرن اول قبل از میلاد تا قرن هفتم میلادی را در بر می‌گیرند. این دوره‌ها زمان تغییرات قابل توجه، تبادل فرهنگی و تغییرات سیاسی بودند که در آن سوریه به مرکز امپراتوری‌های روم و بیزانس تبدیل شد.
از سال ۶۴ قبل از میلاد، سوریه به بخشی از امپراتوری روم تبدیل شد. در ابتدا به عنوان یک استان شناخته می‌شد، اما به مرور زمان به یک منطقه مهم تبدیل شد، به دلیل موقعیت استراتژیک مناسب آن در تقاطع مسیرهای تجاری. رومی‌ها به طور فعال زیرساخت‌ها را توسعه دادند: جاده‌ها، آبرسان‌ها، تئاترها و معابد را ساختند که به شکوفایی اقتصادی و فرهنگی کمک کرد.
یکی از مهم‌ترین شهرهای این دوره آنتیوخ بود که به سرعت به یکی از بزرگترین و تاثیرگذارترین شهرهای امپراتوری روم تبدیل شد. آنتیوخ به خاطر مدارس بلاغت، فلسفه و پزشکی‌اش معروف بود. این شهر به مرکز فرهنگی و مذهبی تبدیل شد و دانشمندان و فیلسوفان را از سرتاسر منطقه جذب کرد.
در دوران روم، شهری شدن به شدت افزایش یافت. بسیاری از شهرها، مانند تدمر و دمشق، بر اساس استانداردهای رومی بازسازی شدند که شامل ساخت ساختمان‌های عمومی، فوروم‌ها و ستون‌ها بود. معماران و مهندسان رومی فناوری‌های جدیدی را معرفی کردند که به ساخت سازه‌های بزرگ و با شکوه کمک کرد.
اقتصاد سوریه رومی بسیار متنوع بود و شامل کشاورزی، تجارت و صنعت دستی می‌شد. در این منطقه غلات، درختان زیتون و انگور کشت می‌شد و همچنین دام‌پروری نیز رایج بود. محصولات کشاورزی به سایر مناطق امپراتوری صادر می‌شد که به رشد رفاه کمک می‌کرد.
ساختار اجتماعی به صورت سلسله مراتبی بود. در بالای این سلسله، سناتورهای رومی و اشراف محلی قرار داشتند که بر زمین‌ها حکومت کرده و مالیات جمع‌آوری می‌کردند. در سطح پایین‌تر، شهروندان آزاد، صنعتگران و کشاورزان بودند. برده‌داری همچنین نقش قابل توجهی در اقتصاد داشت و بسیاری از رومیان ثروتمند تعداد زیادی برده داشتند.
فرهنگ روم تأثیر عمیقی بر جامعه سوریه گذاشت. سنت‌ها، هنر و معماری یونانی-رومی به شیوه‌های محلی وارد شد. رومی‌ها خدایان خود را آوردند و ادیان محلی برای سازگاری با شرایط جدید تطبیق یافتند. اسطوره‌های رومی و پرستش امپراتور گسترش یافت، ولی در عین حال خدایان محلی نیز همچنان مورد پرستش قرار می‌گرفتند.
با توسعه مسیحیت در قرن اول میلادی، تغییراتی در نقشه مذهبی منطقه آغاز شد. آنتیوخ به یکی از نخستین مراکز مسیحیت تبدیل شد، جایی که برخی از اولین جوامع مسیحی شکل گرفتند. قدیسان مسیحی، مانند پطرس، اثر خود را در تاریخ شهر گذاشتند و با گذشت زمان مسیحیت به دین غالب تبدیل شد.
پس از تقسیم امپراتوری روم در سال ۳۹۵ میلادی، سوریه به امپراتوری روم شرقی، که به عنوان امپراتوری بیزانس شناخته می‌شود، پیوست. این دوره زمانی برای شکوفایی بیشتر فرهنگی و اقتصادی بود. بیزانس‌ها به توسعه زیرساخت‌ها ادامه دادند و کلیساها، دژها و جاده‌ها را ساخته و سنت‌های رومی را حفظ کردند.
سوریه بیزانس محلی برای ترکیب فرهنگ‌ها و ادیان بود. زبان یونانی به زبان اداره و فرهنگ تبدیل شد و مسیحیت دین دولتی شد. امپراتوری بیزانس به طور فعال مرزهای خود را در برابر تهدیدات خارجی، از جمله ایرانیان و اعراب، حفظ می‌کرد که بر امور داخلی منطقه تأثیر می‌گذاشت.
فرهنگ بیزانس در سوریه با توسعه هنر، به ویژه در معماری مشخص شد. کلیساهایی مانند کلیسای جامع هاجیا صوفیا در آنتیوخ به سبک بیزانسی ساخته شدند که با گنبدها و موزائیک‌های مشخصه خود شناخته می‌شوند. هنرمندان بیزانسی نقاشی‌های دیواری و نمادهای زیبایی خلق کردند که بخش مهمی از هنر مذهبی شدند.
اقتصاد سوریه بیزانسی همچنان متنوع باقی ماند، اما در این دوره تغییراتی آغاز شد. مسیرهای تجاری جدید توسعه یافت و شهرها به عنوان مراکز تجاری همچنان رونق داشتند. اما با آغاز فتوحات عربی در قرن هفتم، ثبات اقتصادی شروع به تضعیف کرد.
جامعه به طور سلسله مراتبی باقی ماند، اما امپراتوران بیزانس تلاش کردند تا وضعیت کشاورزان را با ارائه اصلاحات مختلف بهبود بخشند. با این حال، بسیاری از کشاورزان هنوز از مالیات‌های سنگین و خودسری مقامات محلی رنج می‌بردند. این موضوع باعث ایجاد تنش‌های اجتماعی و افزایش نارضایتی شد.
دوره‌های روم و بیزانس در سوریه زمان‌های شکوفایی فرهنگی و اقتصادی بودند که تأثیر قابل توجهی بر تاریخ منطقه گذاشتند. میراث این دوره‌ها همچنان به تأثیرگذاری بر سوریه مدرن ادامه می‌دهد و هویت فرهنگی و حافظه تاریخی آن را شکل می‌دهد. تعامل فرهنگ‌ها، ادیان و سنت‌های مختلف، منظره فرهنگی منحصر به فردی را ایجاد کرده است که تا به امروز همچنان مرتبط است.