دانشنامه تاریخی
قرون وسطی در سوریه دوره‌ای را از قرن پنجم تا پانزدهم در بر می‌گیرد و زمان تغییرات قابل توجهی در توسعه سیاسی، اقتصادی و فرهنگی این منطقه است. این قرن‌ها با تغییر حاکمان مختلف، از جمله بیزانس، خلفای عرب، صلیبی‌ها و مملوک‌ها مشخص شده است. هر یک از این دوره‌ها اثر خود را در تاریخ، فرهنگ و جامعه سوریه برجای گذاشتند.
پس از سقوط امپراتوری روم غربی در سال ۴۷۶، امپراتوری روم شرقی، یا بیزانس، به کنترل خود بر سوریه ادامه داد. این دوره با گسترش مسیحیت، تقویت کلیساها و ساخت کلیساهای بزرگ مشخص می‌شود. شهرهای اصلی آن زمان شامل انطاکیه، دمشق و حلب بودند. مسیحیت به دین اصلی تبدیل شد و امپراتوران بیزانسی از کلیسا حمایت کردند که به تقویت هویت مسیحی جمعیت کمک نمود.
فرهنگ، معماری و هنر بیزانسی در این زمان توسعه یافت. به تدریج شهرت هنرمندان و معماران بیزانسی به مناطق مختلف، از جمله سوریه، رسید. کلیساها، کاتدرال‌ها و صومعه‌های متعددی ساخته شد که به گسترش فرهنگ و تحصیلات مسیحی کمک کرد. با این حال، در قرن هفتم وضعیت با آمدن عرب‌ها تغییر کرد.
فتح عربی سوریه از سال ۶۳۴ آغاز شد و به سرعت به سقوط قدرت بیزانسی انجامید. نبرد یرموک در سال ۶۳۶ نقطه عطفی بود که پس از آن نیروهای عرب بیشتر شهرهای کلیدی، از جمله دمشق و انطاکیه را تسخیر کردند. خلافت‌های عربی، مانند اموی و عباسی، سلطنت خود را در منطقه مستقر کردند که تغییرات قابل توجهی به همراه داشت.
اسلام به دین غالب تبدیل شد و فرهنگ عربی به طور فعال بر جمعیت محلی تأثیر گذاشت. مسیحیان و یهودیان محلی دین‌های خود را حفظ کردند، اما مجبور به پرداخت مالیات‌های اضافی بودند. مدیریت عربی به توسعه اقتصادی کمک کرد و تجارت رونق گرفت. سوریه به یک مرکز مهم فرهنگ و علم اسلامی تبدیل شد که در آن فلسفه، پزشکی و نجوم توسعه یافت.
از قرن دوازدهم عصر صلیبی‌ها آغاز شد، زمانی که کشورهای غرب اروپا چندین جنگ صلیبی را با هدف تصرف سرزمین مقدس انجام دادند. در سال ۱۰۹۹ صلیبی‌ها اورشلیم را به تصرف درآوردند و پادشاهی اورشلیم را تأسیس کردند. به دنبال درگیری‌ها میان صلیبی‌ها و دولت‌های مسلمان، از جمله سلسله زنگی و سلسله ایوبی، سرزمین سوریه در کانون توجه قرار گرفت.
شخصیت مهم این دوره صلاح‌الدین بود که نیروهای مسلمان را متحد کرد و موفق شد اورشلیم را در سال ۱۱۸۷ پس از نبرد حطین بازگرداند. صلاح‌الدین به نماد مقاومت اسلامی در برابر صلیبی‌ها تبدیل شد و به طور قابل توجهی prestige قدرت مسلمانان در منطقه را افزایش داد.
صلیبی‌ها تا پایان قرن سیزدهم در سوریه ماندند، زمانی که تأثیر آنها شروع به تضعیف کرد. حاکمان مسلمان محلی شروع به بازگرداندن کنترل بر مناطق از دست رفته کردند و تا ابتدای قرن چهاردهم تقریباً تمام صلیبی‌ها از سوریه اخراج شدند.
پس از سقوط صلیبی‌ها، سوریه تحت کنترل سلطنت مملوک درآمد. مملوک‌ها، که در ابتدا برده بودند، به حاکمان مؤثری تبدیل شدند و کارهای زیادی برای تقویت منطقه انجام دادند. آنها کشاورزی را احیا کردند، به تجارت کمک کردند و بناهای معماری متعددی از جمله مساجد، کاروان‌سراها و قلعه‌ها ساختند.
تا پایان قرن پانزدهم عصر جدیدی آغاز شد، زمانی که امپراتوری عثمانی که در آناتولی شکل گرفت، تصرفات خود را در منطقه آغاز کرد. عثمانی‌ها در سال ۱۵۱۶ دمشق را تسخیر کردند و سوریه قسمتی از امپراتوری وسیع آنها شد. این آغاز دوره طولانی سلطنت عثمانی بود که تا آغاز قرن بیستم ادامه یافت. حکومت عثمانی ساختارهای اداری جدید و عناصر فرهنگی را وارد کرد که چهره مدرن منطقه را شکل داد.
قرون وسطی در سوریه زمان تغییرات فرهنگی قابل توجهی بود. فرهنگ عربی، علوم اسلامی و هنر شروع به ادغام سنت‌های محلی با ایده‌های جدید کردند. دستاوردهای علمی آن زمان تأثیر عمیقی بر پزشکی، نجوم و ریاضیات گذاشت. دانشمندانی همچون الفارابی و الرازی در سوریه فعالیت کردند و اکتشافات مهمی انجام دادند.
فرهنگ همچنین به لطف تبادلات با دیگر مناطق رونق یافت. تجارت میان سوریه، مصر و عربستان به گسترش ایده‌ها، فناوری‌ها و سبک‌های هنری کمک کرد. در معماری، به عنوان مثال، ترکیبی از سنت‌های بیزانسی، اسلامی و محلی مشاهده می‌شود. ظهور مساجد زیبا، مانند مسجد اموی‌ها در دمشق، گواهی بر این ادغام فرهنگی است.
قرون وسطی در سوریه دوره‌ای پیچیده و چندجانبه است که با تغییرات و درگیری‌ها همراه است. تغییر حاکمان و فرهنگ‌های مختلف تأثیر عمیقی بر توسعه این منطقه داشت. این دوره پایه‌گذار شکل‌گیری چهره مدرن سوریه شده و میراث فرهنگی غنی‌ای را برجای گذاشته که هنوز هم در زمانه ما حائز اهمیت است. تأثیر اسلام و فرهنگ عربی، و همچنین رویدادهای تاریخی این دوره نقش قابل توجهی در شکل‌گیری هویت مردم و سنت‌های فرهنگی کشور ایفا کرد.