دانشنامه تاریخی
فتح عربی سوریه که در قرن هفتم میلادی اتفاق افتاد، یکی از رویدادهای کلیدی بود که توسعه آینده منطقه را تعیین کرد. این فتح آغاز عصر جدیدی در تاریخ سوریه بود که منجر به تغییرات عمیق در زندگی سیاسی، اجتماعی و فرهنگی شد. این فتح در زمینه گسترش سریع خلافت عربی آغاز شد که به سرعت زمین‌های جدیدی را در نتیجه سلسله‌ای از کمپین‌های نظامی فتح می‌کرد.
تا اوایل قرن هفتم، شبه جزیره عربی به چندین قبیله و اتحادیه قبیله‌ای تقسیم شده بود. اما پس از ظهور اسلام در سال 610 میلادی و گسترش آن، قبایل عربی شروع به اتحاد کردند. اسلام با ارائه دینی جدید و هنجارهای اخلاقی و قانونی واحد، به همبستگی قبایل عرب کمک کرد.
مرگ پیامبر محمد در سال 632 میلادی محرکتی برای گسترش بیشتر اسلام بود. پیروان او که به عنوان خلیفه‌ها شناخته می‌شدند، شروع به فتح فعال سرزمین‌های همسایه کردند. در دهه‌های آینده، ارتش‌های عربی شروع به تصرف زمین‌هایی کردند که قبلاً تحت کنترل امپراتوری‌های بیزانس و ساسانی بودند.
فتح سوریه در سال 634 میلادی تحت رهبری خلیفه ابوبکر آغاز شد. اولین درگیری‌ها با نیروهای بیزانسی در منطقه طرابلس و دمشق اتفاق افتاد. با گذشت هر سال، ارتش‌های عربی به طور فزاینده‌ای سازمان‌یافته‌تر و باتجربه‌تر می‌شدند که به آن‌ها اجازه می‌داد بر دشمنان بسیار قوی‌تر پیروز شوند.
نبردهای کلیدی که نتیجه جنگ را مشخص کردند، نبردهای یرموک و عین‌الجالغوت بودند. نبرد یرموک که در سال 636 میلادی رخ داد، نقطه عطفی در تاریخ شد. ارتش خلافت که شامل 40,000 نفر بود، با ارتش بیزانس که بیش از 100,000 نفر داشت، روبرو شد. اما به لطف مهارت‌های تاکتیکی ژنرال‌های عرب و نبود وحدت در صفوف بیزانسی‌ها، عرب‌ها پیروزی قاطعانه‌ای به دست آوردند.
پس از پیروزی در نبرد یرموک، ارتش‌های عربی شروع به پیشروی سریع به عمق سوریه کردند و شهرهای کلیدی مانند دمشق، حمص و حلب را تصرف کردند. فتح نسبتاً سریع اتفاق افتاد و تا سال 638، بخش عمده‌ای از سوریه تحت کنترل خلافت عربی قرار گرفت. این امر به خاطر سازمان‌دهی مؤثر نیروهای عرب، استفاده از واحدهای سیار و روحیه بالای آن‌ها ممکن شد.
فتح عربی نقشه سیاسی منطقه را تغییر داد. قدرت بیزانس در سوریه تضعیف شد و خلافت قدرت خود را تثبیت کرد. حاکمان جدید شروع به внедختن قوانین اسلامی و مدیریت کردند که منجر به تغییرات جدی در ساختار اجتماعی و فرهنگی جمعیت شد.
با استقرار سلطه عربی، اسلام به دین غالب در منطقه تبدیل شد. جمعیت محلی، عمدتاً مسیحیان و یهودیان، وضعیت "مردم کتاب" را پیدا کردند که به این معنا بود که به آن‌ها اجازه داده می‌شد دین و سنت‌های خود را حفظ کنند، اما ملزم به پرداخت مالیات‌های اضافی بودند.
فرهنگ و زبان عربی در سرتاسر سوریه گسترش پیدا کرد. با گذشت زمان، بسیاری از ساکنان محلی به اسلام و زبان عربی روی آوردند که به انسجام در عرصه فرهنگی و سیاسی عربی کمک کرد. درنتیجه، سوریه به یکی از مراکز مهم فرهنگ، علم و هنر اسلامی تبدیل شد.
میراث بیزانسی نیز از دست نرفت. بسیاری از کلیساها و صومعه‌های مسیحی به فعالیت خود ادامه دادند و سنت‌ها و دستاوردهای فرهنگی تمدن بیزانسی بر توسعه فرهنگ جدید عربی تأثیر گذاشتند. معماری اسلامی شروع به توسعه کرد و در شهرها مساجد ساخته شد که عناصر سبک محلی و بیزانسی را با هم ترکیب می‌کردند.
فتح عربی همچنین بر ساختار اقتصادی سوریه تأثیر گذاشت. مقامات عربی شروع به توسعه فعال کشاورزی کردند و سیستم‌های آبیاری را سازمان‌دهی و روش‌های کشاورزی را بهبود بخشیدند. این امر به افزایش بهره‌وری و تولیدات کشاورزی کمک کرد.
تجارت نیز رونق گرفت. سوریه در تقاطع مسیرهای تجاری مهمی قرار داشت که عربستان، ایران و اروپا را به هم وصل می‌کرد. اقتصاد در حال توسعه عرب به گسترش تجارت کمک کرد که به نوبه خود منجر به رونق شهرها و رشد طبقات بازرگانان و صنعتگران شد.
فتح عربی سوریه یک نقطه عطف مهم در تاریخ منطقه بود که آغازگر مرحله جدیدی بود که توسعه فرهنگی، دینی و اجتماعی را تعیین کرد. در نتیجه این فتح، سوریه بخشی از دنیای عرب شد که تأثیرات قابل توجهی بر تاریخ آینده‌اش داشت. فرهنگ عربی، زبان و سنت‌های اسلامی همچنان جنبه‌های مهمی از هویت سوریه تا به امروز باقی مانده‌اند.